Zondag 31 maart 2019 om 15:30
Toegang € 15,00 inclusief consumptie
jongeren tot 18 jaar gratis
Consequens
|
Musikalische Exequien UNSERE TRÜBSAL, DIE ZEITLICH UND LEICHT IST Johann Ludwig Bach (1677-1731) DIE SIEBEN WORTE JESU CHRISTI AM KREUZ (SWV 478) Heinrich Schütz (1585-1672) SELIG SIND DIE TOTEN (SWV 391) Heinrich Schütz KONZERT IN FORM EINER TEUTSCHEN BEGRÄBNIS MISSA (SWV 279) KYRIE Heinrich Schütz ALSO HAT GOTT DIE WELT GELIEBT (SWV 380) Heinrich Schütz KONZERT IN FORM EINER TEUTSCHEN BEGRÄBNIS MISSA (SWV 279) GLORIA Heinrich Schütz HERR, WENN ICH NUR DICH HABE (BuxWV 38) Dietrich Buxtehude (1637-1707) CANZONETTA IN G GROOT (BuxWV 171) Dietrich Buxtehude HERR, NUN LÄSSEST DU DEINEN DIENER (SWV 432) Heinrich Schütz
Dit programma, vooruitwijzend naar
de lijdenstijd, is opgebouwd rond twee toonaangevende werken van de Duitse
grootmeester Heinrich Schütz, die een zeer groot deel van zijn lange leven werkzaam
was als Kapellmeister aan het hof van de keurvorst van Saksen in Dresden. In
de uit te voeren werken komt de veelzijdigheid van zijn oeuvre naar voren, in
het bijzonder de volkomen natuurlijke wijze waarop hij tekst weet om te
zetten in muziek. Door een sterke nadruk op het woordaccent, ‘bespeelt’ hij
als het ware de ritmiek van de muziek.
Vervolgens klinken delen uit zijn
Musikalische Exequien, een uitvaartmis gecomponeerd voor Heinrich Posthumus
Reuß (1572-1635), landsheer van Gera. Voor deze mis gebruikte Schütz bijbel-
en liedteksten die door Reuß zelf waren uitgekozen en die hij in zijn
grafkist liet graveren. De Exequien bestaan uit drie delen. Het eerste deel
is een aaneenschakeling van de door Reuß aangereikte bijbel- en liedteksten,
in een organische afwisseling van solo- en capellagedeelten. Dit deel heeft
de vorm van een Lutherse mis, bestaande uit een Kyrie en een Gloria. Het tweede gedeelte, een
dubbelkorig motet op de tekst van Psalm 73 : 25-26, hebben we vervangen door
een cantate voor sopraan en twee violen op diezelfde tekst. Wat begint als
een vrij eenvoudige declamatie van de psalmtekst, ontwikkelt zich binnen de
kortste keren tot een virtuoze wedijver (een ‘concerto’) tussen violen en
zangstem. Om die strijd nog wat te verhevigen, hebben we de vocale solo
verdeeld over drie zangstemmen. In het eveneens dubbelkorige
laatste deel van de Exequien combineert Schütz het aardse (het tijdelijke)
met het hemelse (het eeuwige) door het ene koor de lofzang van Simeon te
laten zingen, namelijk “Herr, nun lässest Du deinen Diener in Frieden
fahren”, terwijl het andere koor vanuit de hoogte zingt: “Selig sind die
Toten die in dem Herren sterben”. Omdat wij met 6 zangers niet de vocale
menskracht hebben om gelijktijdig beide koren uit te voeren, hebben we het
aardse en het hemelse maar gesplitst. Schütz componeerde op beide teksten ook
afzonderlijk prachtige 6-stemmige motetten, die we hier als alternatief
gebruiken. De verbinding van het tijdelijke en
het eeuwige hebben we, niettemin, gevonden in de tekst van 2 Corinthiërs 4,
zoals verklankt door Johann Ludwig Bach, waarmee we het concert openen:
“Daarom verliezen wij de moed niet, maar al vervalt ook onze uiterlijke mens,
nochtans wordt de innerlijke van dag tot dag vernieuwd. Want de lichte last
der verdrukking van een ogenblik bewerkt voor ons een alles verre te boven
gaand eeuwig gewicht van heerlijkheid, daar wij niet zien op het zichtbare,
maar op het onzichtbare; want het zichtbare is tijdelijk, maar het
onzichtbare is eeuwig.” UNSERE TRÜBSAL, DIE ZEITLICH UND
LEICHT IST
Unsere Trübsal, die zeitlich und
leicht ist, schaffet eine ewige und, über alle Maß, wichtige Herrlichkeit,
die wir nicht sehen auf das Sichtbare, sondern auf das Unsichtbare. |